Eisteddfod y Bobl Ifanc 2012

Fel y gŵyr unrhyw un sydd wedi bod yn darllen y blog hwn mae eisteddfodau yn cael eu cynnal ym Mhatagonia drwy’r flwyddyn, a daeth tro Eisteddfod y Bobl Ifanc fis Medi. Mae hon, i bob pwrpas, yn cyfateb i Eisteddfod yr Urdd gan fod y cystadlu wedi cael ei gyfyngu i’r sawl sy’n iau na 25 oed. Felly dyna fi allan ohoni! Ac yn hytrach na chystadlu cefais i’r fraint o feirniadu yn yr eisteddfod hon eleni eto, a hynny yng nghystadlaethau’r adrodd Cymraeg.

Felly bant â fi i ganolfan hamdden y Gaiman erbyn 8.45 fore Iau y 13eg o Fedi ar gyfer y rhagbrofion. Yn wahanol i ragbrofion yr Urdd lle mae rhieni a’u plant yn crwydro coridorau ysgolion yn gwbl ddi-glem ar drywydd rhyw ystafell ddosbarth, roedd rhagbrawf pob cystadleuaeth yn cael eu cynnal ar lwyfan y ganolfan hamdden yn eu tro – a’r plant yn cael defnyddio meicroffon! Eleni oedd y tro cyntaf i ragbrofion rhanbarthol (Eisteddfod Gylch) gael eu cynnal mewn gwahanol ardaloedd ymlaen llaw gan fod cymaint o blant a phobl ifanc yn dod i’r Gaiman i gystadlu. Doedd dim rhagbrofion rhanbarthol ar gyfer yr adrodd Cymraeg gan nad oedd digon wedi cofrestru eleni (roedd 38 enw yn yr adrodd hyd 4 oed y llynedd) ac yn anffodus, dim ond ar gyfer dwy gystadleuaeth adrodd Cymraeg ac un gystadleuaeth canu Cymraeg y cynhaliwyd rhagbrofion y bore hwnnw. O leiaf ro’n i adref erbyn amser cinio ar ôl treulio’r diwrnod cyfan yn y rhagbrofion y llynedd!

Am ryw chwarter i chwech brynhawn Gwener y 15fed o Fedi (dyw chwech na saith o’r gloch ddim yn cael eu hystyried yn nos yma!) gyrhaeddais i'r ganolfan hamdden yn barod i'r eisteddfod ddechrau am chwech. Roedd y neuadd wedi cael ei thrawsnewid gydag arddangosfa o'r gweithiau celf yn y cyntedd (defnyddiwyd fy nghyflenwad i o 'Blu tack' gan nad oes y fath beth yn bodoli yma), rhesi ar resi o gadeiriau wedi cael eu gosod ar gyfer y gynulleidfa, a'r llwyfan wedi'i addurno yn ddeniadol iawn. Cefais fy nhywys at fwrdd y beirniaid lle'r oedd poteli o ddŵr a bowlenni o siocled yn disgwyl amdanom ni! Roedd copi o raglen y flwyddyn nesaf hefyd ar y bwrdd - cyfieithais dipyn o'i gynnwys ac mae ynddi dudalen o hysbyseb ar gyfer Menter Patagonia. Ond doedd dim llawer o bobl yno pan gyrhaeddais i ac fel sy'n dueddol o ddigwydd, ni ddechreuodd yr eisteddfod tan ryw 6.20 - erbyn hynny roedd y neuadd yn orlawn! Ond cyn i'r cystadlu ddechrau cafodd yr ŵyl ei hagor mewn gair o weddi, wedyn canodd pawb anthem yr Ariannin cyn i gôr ieuenctid Ysgol Gerdd y Gaiman, Hogia'r Wilber a Carlos Dante Ferrari dalu teyrnged i Atahualpa Yupanqui, sef canwr gwerin enwog yn yr Ariannin a fu farw ugain mlynedd yn ôl. Yn dilyn hyn fe ddaeth y bobl ifanc i’r llwyfan yn eu tro i gystadlu mewn gwahanol gategorïau – canu, dawnsio, adrodd, offerynnau, corau, partïon, caneuon actol... Cawson ni fodd i fyw yn eu gwylio!

Yr unig broblem gyda beirniadu yw 'mod i’n colli’r cystadlaethau oedd yn dilyn y rhai adrodd Cymraeg gan mod i’n ysgrifennu’r beirniadaethau unigol a Laura Henry oedd yn eu cyfieithu i’r Sbaeneg y noson honno. Dwi’n synnu ei bod hi wedi cytuno i gyfieithu eleni eto – dwi’n dueddol o newid fy meddwl yn aml wrth lunio’r beirniadaethau, sy’n ychwanegu at ei gwaith hi! Ond chwarae teg, roedd hi’n amyneddgar iawn ac yn gwneud gwaith rhagorol. Mae gofyn i’r beirniaid draddodi beirniadaeth unigol i bob cystadleuydd ar y meicroffon cyn cyhoeddi’r enillwyr, a dwi’n meddwl ei bod hi’n anoddach i’r beirniaid Cymraeg yn hynny o beth – mae’n rhai i ni ysgrifennu yn union yr hyn ry’n ni’n bwriadu ei ddweud er mwyn i’r cyfieithydd ei ddarllen yn Sbaeneg, lle gall y beirniaid eraill ysgrifennu nodiadau a thraddodi’r feirniadaeth yn seiliedig ar y nodiadau hynny. Ac oherwydd hyn, doeddwn i byth yn barod i draddodi’r feirniadaeth pan fyddai’r arweinwyr yn gofyn, ‘Lois, ydy beirniadaeth yr adrodd yn barod?’ Ta waeth, dwi wrth fy modd yn beirniadu ac mae’r plant a’r bobl ifanc yn gallu gwneud y gwaith hwnnw’n anodd tu hwnt ar adegau gyda’i safon. Daeth noson gynta’r cystadlu i ben yn weddol gynnar, a dychwelais adref gyda bag llawn o’r siocledi a ddarparwyd i ymlacio cyn diwrnod prysur o feirniadu.

Ailddechreuodd yr eisteddfod am ddau o’r gloch y prynhawn canlynol, a finnau wedi dychwelyd i fy sedd wrth fwrdd y beirniaid yn brydlon unwaith eto gyda Nivia Owen yn cyfieithu am y prynhawn. Yn anffodus, doedd dim siocled ar y bwrdd y diwrnod hwnnw ond bowlenni o losin mintys. Heddiw y cynhaliwyd cystadlaethau’r plant ieuengaf gyda’r categori ieuengaf ar gyfer plant hyd 4 oed (hyd 8 oed sydd yn yr Urdd), a’r gân Gymraeg ar eu cyfer nhw oedd ‘Yn ddistaw bach’. Nawr, pan oeddwn i’n bump oed ges i a fy nghyd-ddisgyblion yn Nosbarth B Ysgol Rhydypennau, Bow Street, a phlant Dosbarth C ein dewis i ganu ar gasét ‘Rala La La’ gyda Mair Tomos Ifans, sef caneuon yn seiliedig ar straeon Rala Rwdins. Gwnaethon ni hefyd lwyfannu cyngerdd Nadolig yr ysgol yn seiliedig ar y caneuon, lle’r o’n i’n llefarydd. Un o ganeuon y Llipryn Llwyd ar y casét (mae e ar ffurf cd erbyn hyn!) yw ‘Yn ddistaw bach’ a wir i chi, ro’n i bron yn fy nagrau yn gwrando ar blant yr Ysgol Feithrin yn canu’r gân hon dros ugain mlynedd yn ddiweddarach ar lwyfan eisteddfod ym Mhatagonia! Cystadleuaeth arall achosodd i fi deimlo’n emosiynol oedd un o rhai’r corau iau, sef ‘Canu Roc a Rôl’. Ro’n i a fy chwiorydd, dwi’n meddwl fod y brawd yn rhy ifanc, yn canu hon pan o’n ni’n iau wrth wrando ar gasetiau Caryl Parry Jones yn y tŷ ac yn y car – druan â Mam a Dad! A bois bach, o’n nhw’n dda ac yn amlwg yn mwynhau ei chanu.

Cafwyd awr o doriad am chwech o’r gloch ac roedd Côr Cymysg yr Ysgol Gerdd yn cynnal te yn yr oruwchystafell. Ges i docyn am ddim (un o perks beirniadu) i’w fynychu ond ro’dd yn rhaid i fi fynd adref yn gyntaf, felly gyrhaeddais i gyda deg munud yn weddill – a chael stŵr chwareus gan fy nghyd-aelodau am gyrraedd yn hwyr! Dim ond paned o’dd arna i ei eisiau a llowciais ddarn o deisen ddu cyn dychwelyd at fwrdd y beirniaid. Cyn i’r eisteddfod ailddechrau ges i un o’r profiadau mwyaf rhyfedd dwi wedi’i gael yn ystod y flwyddyn a hanner dwi wedi’u treulio yma, sef siarad gydag Wncwl Wyn! Mae Dr E. Wyn James yn ddarlithydd yn Ysgol y Gymraeg Prifysgol Caerdydd ac yn gyn-ddarlithydd arna i, ond yn fwy na hynny mae’n ffrind i’r teulu ers blynyddoedd maith gan fod ei wraig (yr Archdderwyddes newydd) yn un o ffrindiau pennaf Mam.

Roedd e ym Mhatagonia ar gyfer cynhadledd oedd yn cael ei chynnal ym Mhorth Madryn ar y Wladfa, lle’r oedd e’n annerch. Yn anffodus, ni lwyddais i fynychu’r gynhadledd oherwydd yr eisteddfod. Felly daeth Wncwl Wyn am dro i’r Gaiman i weld rhywfaint o’r cystadlu cyn teithio i Buenos Aires y diwrnod canlynol, ac am ryfedd o braf oedd sgwrsio gydag e yn y neuadd honno am gwta 10 munud. Cafodd e hefyd groeso o’r llwyfan, er iddo gael ei alw yn ‘Dr Wyn Jones’ sawl gwaith! Yna daeth Cowbois Rhos Botwnnog i'r llwyfan i agor sesiwn ola'r eisteddfod gyda thair cân, sef eu perfformiad olaf yn Nyffryn Camwy cyn teithio dros y paith i'r Andes y noson honno, ac roedd pawb wedi'u cyfareddu ganddyn nhw.

Aeth yr eisteddfod rhagddi weddill y noson gydag amryw gystadlaethau, gan gynnwys adrodd Cymraeg, wrth gwrs! Ro'n i'n hynod o falch fod rhywun wedi cystadlu ym mhob categori oedran eleni, er gwaetha'r ffaith mai dim ond un ymgeisydd oedd mewn dau ohonyn nhw. Dwi wir yn meddwl y gallai rhai ohonyn nhw gystadlu yn erbyn plant a phobl ifanc Cymry ar lwyfan yr Urdd dan ganu ac adroddYn goron ar y cyfan oedd y prif seremoni, sef Y Fedal. Mae gofyn i'r ymgeiswyr lunio cerdd Sbaeneg ar destun agored ac am yr ail flwyddyn yn olynol safodd fy nghyfaill Gonzalo ar yr alwad (doedd dim utgorn) a chael ei dywys i'r llwyfan. Llongyfarchiadau mawr iddo fe!

Fel sy'n digwydd ym mhob eisteddfod, y corau sy'n cloi'r cystadlu a nifer wedi aros i wrando arnyn nhw. Ond nid beirniadaeth y corau oedd yr olaf i gael ei thraddodi, ond yn hytrach yr adrodd Cymraeg 19-25 oed! Wel, ro'dd mwg bron â chodi o fy mhin 'sgwennu i gyda Nivia a Laura wrthi fel slecs yn cyfieithu. Ond penderfynwyd traddodi'r feirniadaeth yn uniaith Gymraeg er mwyn i bawb fynd i'r gwely, a hithau erbyn hynny'n ryw hanner nos. Ac ar ôl hyn cyhoeddwyd pwy oedd wedi rhagori ym mhob categori. Gary Pugh serennodd yn yr adran gerddoriaeth am ei unawd, Dylan Hughes yn yr adrodd Sbaeneg, a dewisais Martin Hughes am adrodd yn Gymraeg - roedd e'n wych! Llongyfarchiadau i'r tri. A than ganu 'Hen Wlad Fy Nhadau' daeth yr eisteddfod i'w therfyn am flwyddyn arall.

Dwi'n cofio cael fy ngwefreiddio gan safon Eisteddfod y Bobl Ifanc y llynedd, o ran y trefniadau a'r cystadlu, ac roedd eleni llawn cystal. Dwi'n drist wrth feddwl am y ffaith na fydda i yma i fwynhau Eisteddfod y Bobl Ifanc 2013...

Dathliadau a digwyddiadau diweddar...

Trannoeth Gŵyl y Glaniad cychwynnais ar fy nhaith i Tonga. Bws 20 awr i Buenos Aires - awyren 2 awr i Santiago, Chile - awyren 13 awr i Auckland, Seland Newydd - awyren 3 awr i Tongatapu, prif ynys Tonga - awyren 50 munud i Vava'u. Mae fy mrawd-yng-nghyfraith, Polu, yn frodor o'r ynys honno a hwn oedd y tro cyntaf iddo fe a fy chwaer, Gwenno, ddychwelyd yno ers iddyn nhw briodi yn Nhachwedd 2010. Ac wrth gwrs, neidiodd gweddill y teulu ar y cyfle i fynd hefyd! Treulion ni ddeg diwrnod anhygoel o braf yno gyda theulu Polu ac roedd y lle yn hyfryd dros ben - dwy gêm ddiddorol o rygbi, mynychu oedfaon yn y capel, bwyta llawer gormod, snorclo, treulio diwrnod ar y môr mewn cwch, bwyta mwy... Fiefia! Roedd hi'n rhyfedd iawn ffarwelio gyda fy nheulu i ben draw'r byd cyn i fi ddychwelyd i'r Ariannin. Gydag 16 awr o wahaniaeth rhwng y ddwy wlad a chroesi'r llinell amser (gadewais i Auckland am 13.10 brynhawn Mawrth, a glanio yn Santiago am 11.30 fore'r Mawrth hwnnw) bûm yn dioddef o'r hen 'jetlag' am ryw bythefnos! Ond dychwelais i'r gwaith fwy neu lai yn syth...

Diwrnod y Gaiman
Roedd y diwrnod cyn i fi ddychwelyd o fy ngwyliau yn Tonga, sef y 14eg o Awst, yn ddiwrnod arbennig o bwysig yma yn y Gaiman, gan mai dyma ddiwrnod pen blwydd y pentref. Naw mlynedd ar ôl cyrraedd yr Ariannin, symudodd y Cymry yn bellach i’r tir mawr gan sefydlu pentref lle mae’r Gaiman heddiw. Adeiladodd dyn o’r enw David Roberts y tŷ cyntaf yno'r flwyddyn honno, ac mae’n dal i sefyll heddiw gyda’i ddrysau ar agor i ymwelwyr. Cafodd rhai o olygfeydd ‘Poncho Mam-gu’ eu ffilmio yno!

Mae’n debyg fod David Roberts wedi cael cyngor gan yr Indiaid i adeiladu ei gartref ar y safle hwnnw gan ei fod yn ddigon pell o Afon Camwy, ac mae’r ffaith fod y Gaiman – a’r dyffryn – wedi dioddef sawl llifogydd dinistriol dros y degawdau gyda nifer fawr o bobl yn colli eu cartrefi a’u heiddo, yn dangos fod yr Indiaid hynny yn llygaid eu lle! Yn y Gaiman y sefydlwyd cyngor cyntaf talaith Chubut, a hynny yn 1885. Enw Indiaidd ydy 'Gaiman' ac nid yw ei ystyr yn hollol glir, gyda rhai yn dweud mai ‘carreg hogi’ ydyw ac eraill yn dadlau mai ‘lle cul’ yw'r ystyr. Ond mae’n debyg mai ‘Pentref Sydyn’ oedd enw’r Cymry arno gan ei fod yn datblygu’r gyflym iawn yn ystod y blynyddoedd cynnar, ac erbyn heddiw mae rhyw 10,000 o bobl yn byw yma. Cynhaliwyd wythnos o weithgareddau a digwyddiadau i nodi pen blwydd y Gaiman yn 138 oed ac yn anffodus, collais i’r mwyafrif helaeth ohonyn nhw.

Cyrhaeddais y Gaiman nos Fercher y 15fed, ac ar nos Iau yr 16eg roedd yr Ysgol Gerdd a'r Ysgol Feithrin yn cynnal twmpath dawns i ddathlu. Patrwm y noson oedd bod gwahanol ddosbarthiadau o'r ddwy ysgol yn perfformio dawns cyn i'r athro wahodd rhieni a chyfeillion i ymuno â nhw i ddysgu dawns newydd. Gofynnwyd i fi baratoi un ddawns i'w dysgu ar ddiwedd y noson, a dewisiais i 'Cylch y Cymry' gan ymarfer yn lolfa Tŷ Camwy y bore hwnnw. Wel ro'n i bron ar y llawr pan gydiodd un o'r athrawon eraill yn y meicroffon a dweud mai hon oedd y ddawns ro'dd hi'n mynd i'w dysgu iddyn nhw! Fy nhro i oedd nesaf felly penderfynais ddysgu 'Jac y Do' iddyn nhw, sef un o'r dawnsfeydd y dewiais y llynedd. Dwi ddim yn meddwl fod unrhyw un yn cofio, a daeth nifer o blant i'r blaen a chael tipyn o hwyl yn ei dawnsio!

Ar fore Sul y 19eg o Awst cynhaliwyd yr orymdaith flynyddol ar hyd brif stryd y Gaiman, sef Eugenio Tello. Gollais i hon y llynedd, felly ro’n i wrth fy modd yn cael bod yn rhan ohoni eleni. Ro’n i'n gorymdeithio ar ran yr Ysgol Feithrin gyda Chymdeithas Dewi Sant, ac am ryw hanner awr wedi naw y bore hwnnw trawsnewidiwyd yr Ysgol Gerdd yn ystafell newid wrth i amryw ohonon ni fenthyg gwisgoedd dawnsio gwerin yr ysgol i gynrychioli’r Cymry cyntaf. Felly gyda’r sgert, ffedog, llewysau, cot, a’r boned yn eu lle, bant â ni i ben draw’r stryd yn barod i orymdeithio... Ond roedd yn rhaid i ni aros bron i ddwyawr cyn gallu gwneud hynny!

Do’s gyda fi ddim syniad pam fod cymaint o oedi, ond fel’na ma’i weithiau. Felly ar ôl i Glwb Rygbi Draig Goch, Clwb Pêl-droed, y Clwb Canŵio, y Clwb Tango, Clwb Rolyr-blêds, gwahanol ysgolion, ac amryw gymdeithasau eraill orymdeithio daeth ein tro ni gydag Ysgol yr Hendre, Grŵp Dawnsio Gwerin Gwanwyn a’r Ysgol Gerdd i gerdded heibio i’r torfeydd o bobl oedd wedi dod i wylio’r orymdaith liwgar. Roedd yr awyrgylch yn arbennig, ac mewn gwlad sy’n dathlu cymaint o wyliau cenedlaethol mae hi’n hyfryd eu gweld yn ymfalchïo yn eu gwreiddiau a'u hanes lleol hefyd. Bydden i wrth fy modd yn gorymdeithio drwy Bow Street mewn gwisg Gymreig, ond does gen i ddim syniad pryd cafodd pentref gorau’r byd ei sefydlu!

Capel Salem yn 100 oed
Nôl ym mis Mehefin dathlodd Capel Salem Lle Cul ei ganmlwyddiant, a chynhaliwyd cymanfa ganu yno i nodi’r digwyddiad lle ces i’r fraint o rannu neges o’r Beibl gyda’r gynulleidfa. Ond brynhawn dydd Sadwrn olaf Awst cynhaliodd aelodau’r capel eu dathliad eu hun, ac roedd y capel yn orlawn gyda phobl yn sefyll yn erbyn y waliau a rhai’r tu allan wrth i’r gwasanaeth ddechrau. Aelodau’r capel a’u teuluoedd oedd yn bennaf gyfrifol am arlwy’r prynhawn - unawdau, darlleniadau, cyfarchion a deuawdau.

Ces i dipyn o sioc pan ddechreuodd parti o gyn-ddisgyblion yr Ysgol Sul ganu 'Draw draw yn Tsieina', ond ymunais i a phawb arall yn y gytgan! Dangoswyd cyflwyniad ‘powerpoint’ o wahanol luniau ar hanes y capel dros y blynyddoedd – dosbarthiadau Ysgol Sul, pregethwyr, cyngherddau, priodasau a dathliadau Gŵyl y Glaniad. Yn eu plith roedd llun o ferch o’r enw Lois Guilford, sef y ferch gyntaf o’r enw Lois i fi glywed amdani yn hanes y Wladfa! Dewisodd un o'r unawdwyr yr emyn 'Pwy fydd yma 'mhen can mlynedd?' ac roedd ef a phawb arall dan deimlad wrth ystyried geiriau'r emyn hwnnw. Maen nhw'r un mor berthnasol i ni heddiw, gan obeithio y bydd y capeli hyn yn llewyrchu dros y blynddoedd a'r degawdau nesaf ac yn orlawn ar gyfer dathliadau dauganmlwyddiant.

Cymanfaoedd Canu
Mae dwy Gymanfa Ganu wedi cael eu cynnal ers y cofnod diwethaf, ac roedd y gyntaf yng Nghapel Seion, Bryn Gwyn ar brynhawn Sadwrn y 18fed o Awst. Mae rhai o gapeli Cymreig Dyffryn Camwy wedi derbyn arian gan lywodraeth y dalaith i’w hadnewyddu, a bu adeiladwyr yn gweithio ar Gapel Seion drwy’r llynedd. Felly hwn oedd y tro cyntaf i fi fod yno, a gyda hynny dwi wrth fy modd gyda’r ffaith mod i bellach wedi bod i bob un o’r capeli Cymreig! Un ar bymtheg ohonyn nhw. Er bod tipyn o waith wedi cael ei wneud ar Gapel Seion mae’n debyg eu bod nhw wedi cadw popeth yn union yr un peth, ac roedd y llawr pren yn llithrig dan draed wrth i fi gerdded i’r blaen i weddïo. Roedd hi’n ddiwrnod braf felly gadawyd y drysau ar agor yn ystod y gwasanaeth, gyda’r canu yn llenwi'r awyr las a'r caeau'r tu allan.

Ychydig wythnosau'n ddiweddarach, ar y 9fed o Fedi, cynhaliwyd Cymanfa Ganu yng Nghapel Bethlehem Treorci. Cyrhaeddodd Cowbois Rhos Botwnnog y diwrnod cynt (cewch fwy o hanes yr ymweliad yma maes o law), ac roedd eu perfformiad cyntaf nhw yn y gymanfa hon.

Cododd y tri brawd i flaen y capel gan ganu ‘Dwy Law yn Erfyn’ i gyfeiliant gitâr a bongos, a syrthiodd distawrwydd ar yr ystafell gyda’r gynulleidfa wedi’i swyno gan y perfformiad teimladwy. Roedd y canu cynulleidfaol hefyd yn werth ei glywed, gyda mwy o emynau Cymraeg wedi cael eu dewis na’r arfer, a thraddodais i’r weddi ar ôl i’r offrwm gael ei gasglu. Yn ôl yr arfer, cafodd llun ei dynnu o bawb y tu allan i’r capel, ond yn wahanol i’r arfer darparwyd te yn y festri ar ôl y gymanfa – Bethlehem yw’r unig gapel sy’n cynnig te yn ddiffael, a chewch chi fyth mo’ch siomi gan yr arlwy!

Pen Blwydd Llawen Ysgol Feithrin y Gaiman
Bob dydd Iau dwi'n mynd i Ysgol Feithrin y Gaiman i ddarllen stori Gymraeg i'r tri dosbarth yn eu tro. Dwi wrth fy modd yn mynd yno ac yn gweld cynnydd yn ymddygiad ac iaith y plant o un wythnos i'r llall. Ar y 23ain o Awst roedd yr ysgol yn dathlu ei phen blwydd yn bedair ar bymtheg oed, felly cynhaliwyd parti yn y 'pelotero', sef rhyw fath o hwylfa gyda chastell bownsio a lle i fwyta y tu fewn, a pharc a thŷ bach twt y tu allan.

Ges i wahoddiad i ymuno â'r dathlu, felly lawr â fi i chwarae gyda'r plant. Heblaw am siglo ambell blentyn ar y siglen yn genfigennus, treuliais i dipyn o amser gyda rhai o'r bechgyn hynaf (4-5 oed) oedd yn trio agor 'ffynnon' ro'n nhw wedi'i ddarganfod yng nghornel y maes chwarae! Ar ôl yr holl chwarae, daeth pawb at ei gilydd i ganu 'Pen Blwydd Llawen' i'r Ysgol Feithrin yng ngolau canhwyllau'r gacen oedd wedi cael ei phobi gan athrawes goginio'r ysgol - wedyn cawson ni ei blasu, wrth gwrs! Roedd hi'n hynod o flasus! Mae nifer fawr iawn o blant yr ardal wedi derbyn eu haddysg gynnar yn yr Ysgol Feithrin hon gydag athrawon gweithgar ac ymroddgar dros ben. Ac er nad yw nifer ohonyn nhw wedi parhau i fynychu dosbarthidau neu ymarfer eu Cymraeg ers ei gadael, maen nhw'n dal i gofio rhai geiriau, brawddegau a chaneuon, ac mae hynny'n beth gwerthfawr dros ben. Pen Blwydd Llawen i'r Ysgol Feithrin, a dymuniadau gorau am flynyddoedd lawer i ddod!

Oedfaon Cymraeg
Dwi ddim yn gwybod pryd ddechreuodd yr arferiad, ond ar bedwerydd Sul y mis mae Capel Tabernacl Trelew yn cynnal oedfa Gymraeg yn y bore a Chapel Bethel y Gaiman yn cynnal oedfa Gymraeg yn y prynhawn. Dwi wedi cael yr anrhydedd o wneud gwaith Duw yn yr oedfaon hyn ers mis Ebrill y llynedd, a dwi'n gwerthfawrogi'r cyfle yn fawr.

Penderfynodd aelodau Capel Bethel na fyddai oedfaon yn cael eu cynnal yno yn ystod y prynhawniau eleni, felly cytuniais i wneud dwy oedfa y mis yno. Mae'n dipyn o waith paratoi ar eu cyfer nhw, ond mae'n fendith fawr cael gwneud gwaith Duw a rhannu ei air gyda'r bobl, a chael treulio cymaint o amser yng nghwmni'r gair. Roedd pum Sul ym mis Medi, a gan mod i wedi treulio'r pedwerydd penwythnos yn yr Andes (lle cynhaliwyd oedfa Gymraeg yng Nghapel Seion Esquel y Sul hwnnw), cynhaliwyd ail oedfa Gymraeg Capel Bethel fis yma'r wythnos hon. Gyda'r gwanwyn bellach wedi cyrraedd Patagonia ac arwyddion o fywyd newydd, ac roedd y neges yn seiliedig ar Lasarus yn cael ei godi o'r bedd. Ac yn ôl ein harfer, es i a rhai o wragedd y capel am baned a sgwrs i Siop Bara.

Clecs Camwy
Mae'r papur bro Clecs Camwy yn dal i gael ei gyhoeddi yn fisol, a bydd rhifyn mis Medi yn cael ei argraffu a'i ddosbarthu dros y diwrnodau nesaf. Mae'r papur bellach yn cael ei argraffu siop yn y Gaiman ers ychydig fisoedd oherwydd ei phrisiau cystadleuol, a ges i sioc wrth gerdded drwy Drelew rai wythnosau yn ôl a gweld fod y siop lle ro'n i'n ei argraffu bellach yn wag! Tybed ai Clecs Camwy oedd yn cynnal y siop, a heb fy ngwasanaeth i ei bod hi wedi mynd i'r wal?! Ar ôl crybwyll y peth wrth un o fy ffrindiau, dywedodd hi eu bod nhw wedi symud i adeilad arall gyferbyn. Diolch byth. Cerddais heibio i'r adeilad hwnnw yn ddiweddar a gweld ei fod llawer yn fwy na'r llall a bod y siop wedi datblygu gryn dipyn! Felly dy'n nhw ddim wedi gweld fy eisiau i a fy Nghlecs Camwy o gwbl...