viernes, 23 de septiembre de 2011

Awst - Andes, (g)Wylio Morfilod, Simposio, Twmpath

Wel mae mis Medi wedi cyrraedd, a’r gwanwyn a’r droed! Erbyn hyn dwi’n byw ac yn gweithio ym Mhatagonia ers dros chwe mis, a llai na thri mis ar ôl! Ond cyn meddwl ymlaen, dyma ambell hynt a helynt mis Awst...

Simposio Madryn
Yn ystod wythnos gyntaf Awst, roedd llygaid y byd corawl ar Borth Madryn, achos dyna gartref Simposio Corau’r Byd 2011. Dechreuodd y Simposio yn Fienna, Awstria yn 1987, ac eleni oedd y tro cyntaf iddo gael ei gynnal yn Ne America, gyda chorau a chynrychiolwyr o dros chwedeg o wledydd wedi dod i Fadryn ar gyfer wythnos o gyngherddau a gweithdai rhyngwladol. A phwy gynrychiolodd Gymru yn y cyngerdd agoriadol...?

Roedd Hector Ariel Macdonald wedi cyfansoddi darn o waith yn arbennig ar gyfer y noson agoriadol, oedd yn olrhain hanes Patagonia trwy gyfrwng cerddoriaeth Archentaidd – y tango a’r zamba – darn o gerddoriaeth Tehuelche, a threfniant arbennig o’r emyn ‘Pantyfedwen’. Ac ar ôl misoedd o ymarfer ar wahân, daeth aelodau ‘Côr Unedig Chubut’ at ei gilydd i ymarfer ym Madryn – dros ddau gant o gantorion o Borth Madryn, Trelew, Rawson, Esquel, Comodoro, Dolavon, Sarmiento, Trevelin, a’r Gaiman. Byddai’r bws yn gadael Ysgol Gerdd y Gaiman am chwech o’r gloch i gyrraedd Madryn erbyn saith, ac roedd y daith fel bod ar drip ysgol – pawb yn eistedd fesul dau gyda’u bocsys bwyd, ac yn sgwrsio neu’n canu. Os mai yng Nghymru fyddai hyn, byddai’r bocsys bwyd wedi cael eu hagor yn syth bin ar y ffordd draw a dim un briwsionyn ar ôl erbyn cyrraedd pen y daith, gan mai dyna amser swper. Ond mae’r patrwm bwyta’n wahanol yma, felly ar y daith adref fyddai’r bwyd yn dod i’r golwg – am un ar ddeg neu ddeuddeg o’r gloch y nos! Roedd pice’r maen a brechdanau’n cael eu pasio o amgylch y seddi, a fflasgiau o de twym yn cael eu harllwys – i gwpanau Tsieina! Gwych.


A daeth y cyngerdd agoriadol. Roedd Gampfa Ddinesig Porth Madryn yn orlawn – rhwng y côr, y gerddorfa, a’r gynulleidfa doreithiog – a’r nerfau’n hofran o fewn y waliau! Ar ôl i gôr merched o Ganada a cherddorfa o Neuquén ddiddanu’n dorf, daeth ein tro ni i serennu. Gan fod cymaint ohonon ni ar y llwyfan, ro’n i yn teimlo fel sardîns braidd, ond dechreuodd y gerddoriaeth ac ymlaen â’r gân. ‘Pantyfedwen’ oedd y drydedd gân, ac wrth i Billy Hughes ganu unawd, a’r delyn, yna gweddill y gerddorfa, ymuno ag ef... wel, dechreuodd fy llygaid ddyfrio! Troediodd ias i lawr fy nghefn wrth gael fy amgylchynu gan ddau gant o leisiau’n canu ‘Mae’r Haleliwia yn fy enaid i, a rhoddaf Iesu bob mawrhad i ti’. Roedd dawnswyr ar lawr y neuadd hefyd, yn cyfleu hanes y caneuon – wrth gwrs, y Cymry’n cyrraedd Patagonia oedd byrdwn y gân hon. Doedd dim posib i fi weld y dawnswyr o’r llwyfan , ond wrth i ni ddal yr ‘Amen’ olaf, roedd y Ddraig Goch a baner yr Ariannin yn chwifio’n uchel yn yr awyr. Ar y foment honno, dihangodd deigryn o’n llygaid i!


Ar y Sadwrn canlynol, roedd Côr Cymysg y Gaiman yn cymryd rhan mewn gweithdy o ganu cynulleidfaol yn y Simposio. Felly ar y bws unwaith eto i Fadryn. Roedd rhyw dri chôr arall yn cymryd rhan yn y gweithdy yma, lle’r oedd cyfrol wedi cael ei dosbarthu i fynychwyr y Simposio oedd yn cynnwys y caneuon fyddai’n rhan o’r gweithdai – a’n cân ni oedd ‘Calon Lân’, yn Gymraeg ac yn Sbaeneg. Felly i’r llwyfan â ni i’w chanu, cyn i Marli, ein harweinyddes, esbonio’r cynnwys i’r gynulleidfa, a hwythau’n ymuno â ni i’w chanu drachefn. Afraid dweud fod deigryn arall wedi dianc wrth weld torf o wahanol wledydd – yr Almaen, Awstralia, yr Ariannin, a Brasil – yn gwneud eu gorau glas i ddilyn y geiriau gyda ni...

Morfilod
Wythnos yn ddiweddarach, ro’n i’n ôl ym Madryn – ond hamddena’r tro hwn! Roedd Amanda a Rhian yn ymweld ar y pryd, a chefais i hwyl fawr yn eu cwmni nhw’r wythnos honno. Yn gynnar fore Sadwrn, aethon ni a Nia ar daith i weld y morfilod. Wel, er ei bod hi’n bosib eu gweld nhw o’r traeth ym Madryn pan fo’r llanw’n uchel, yn Piramides, sydd rhyw hanner awr ymhellach, gallwch chi fynd ar gwch i’w canol nhw ar y môr. A dyna wnaethon ni. Cyn camu ar y cwch, roedd yn rhaid cael yr offer pwrpasol, sef siaced bywyd. Ro’n i’n gobeithio’i fod e’n gweithio, achos byddai dim posib nofio gyda’r siaced wedi’i chlymu mor dynn amdanon ni! Rhyw ugain ohonon ni o’dd ar y cwch, ond mae’n debyg ei fod e’n dal 75 o bobl. Roedd hi’n anodd dychmygu bod ar gwch llawn - pan fyddai’r tywysydd yn pwyntio at fan yn y môr lle’r oedd e wedi gweld morfil, byddai pawb yn heidio i’r ochr yna a thynnu’r cwch i lawr. Dwi’n credu fydden ni wedi bod yn nofio gyda’r morfilod petai hynny wedi digwydd ar gwch llawn. Ond diolch byth, doedd dim angen profi gallu’r siaced!

Cyn i ni fynd, dywedodd rhywun wrthyn ni fod y morfilod yn dod at y cwch i ddweud ‘Bore da!’ A wir i chi, ro’n nhw yn llygad eu lle! Roedd rhai ohonyn nhw’n dod mor agos nes mod i bron yn disgwyl iddyn nhw wneud ‘Free Willy’ a llamu dros y cwch! Ar un adeg, nofiodd un o danon ni ac ro’n i’n ofni y byddai’n llamu o’r dŵr gyda ni ar ei drwyn. Mae’n debyg fod rhyw 30 o forfilod o’n cwmpas ni’r bore hwnnw, ac ro’dd hi’n olygfa odidog yn eu gweld nhw’n poeri dŵr, yn nofio, ac yn taflu eu cynffonau i’r awyr. Dwi wrth fy modd gyda siâp eu cynffonau nhw’n plymio i’r môr! Ac eithrio’r ffaith fod Amanda wedi dioddef ychydig o salwch môr, a fod ffôn Nia wedi cwympo i ganol y tonnau, roedd e’n brofiad bythgofiadwy. A chawson ni dystysgrif!

Diwrnod y Gaiman
Roedd y 14eg o Awst yn Ddiwrnod y Gaiman, a chafodd nifer o weithgareddau eu cynnal i ddathlu pen blwydd y pentref yn 137 oed. Cynhaliodd yr Ysgol Feithrin gyngerdd arbennig yn y gimnasio ar gyfer rhieni a chyfeillion, lle'r oedd y plant yn canu, yn adrodd, ac yn dawnsio gwerin. Roedden nhw’n wych! Ar ôl i’r plant orffen, daeth tro’r rhieni i ddangos eu symudiadau ar y llawr dawnsio – mewn twmpath. A phwy oedd yn galw’r twmpath?! Doeddwn i erioed wedi galw twmpath yn fy mywyd, a’r unig dwmpathau i fi fod ynddyn nhw oedd priodas Gwenno a Polu (ac ambell briodas arall), a nosweithiau Cawl a Chân Ysgol Rhydypennau – ro’n i’n gobeithio na fyddai’n rhaid i fi droi at yr ‘Hokey-Cokey’! Diolch byth roedd un o athrawesau’r Ysgol Feithrin wedi rhoi menthyg CD i fi gyda cherddoriaeth a chyfarwyddiau’r dawnsfeydd, felly treuliais i fore’r cyngerdd yn dilyn y cyfarwyddiadau o amgylch y quincho yn fy mhyjamas! Penderfynwyd ar ‘Jac y Do’ a ‘Ffansi’r Ffarmwr’ (efallai bod gyda’r enw lawer i’w wneud gyda’r ail ddewis!), a gan mai’r gyntaf yw’r hawsaf, daeth deg rhiant i ddawnsio honno. Felly ‘Ffansi’r Ffarmwr’ oedd nesaf, a dywedodd un o’r athrawon fod y plant eisiau dawnsio. Gallwch chi ond dychmygu sut olwg oedd arnon ni’n dawnsio gyda rhyw ugain o blant rhwng dwy a deg oed, i ddawns ar gyfer deg person oedd yn cynnwys sêr a phontydd... Ond cawson ni hwyl!


A’r diwrnod canlynol, cynhaliodd y côr de arbennig i ddathlu. Yn hytrach na gweini, y tro hwn fy swyddogaeth i oedd cymdeithasu gyda phobl oedd wedi dod. Mewn geiriau eraill, yfed te a bwyta cacennau! Dim problem. Ond yn ogystal â hynny, roedden ni’n canu. Felly ar ôl gwrando ar ddeuawd rhwng Ffion Bevan oedd yma’n gwirfoddoli (ffidil) a Hector Ariel (piano), ac unawdau – Billy Hughes, Sylvia Baldor, Marcelo Griffiths – daeth tro’r côr merched, dan arweiniad Edith Macdonald. Dyma’r tro cyntaf i fi ganu’n gyhoeddus gyda’r côr merched, ac ar ôl ymladd annwyd a pheswch drwy’r wythnos, ro’n i’n poeni y byddai llais gwrywaidd i’w glywed ymysg lleisiau swynol y merched eraill! Ac ar ôl y côr merched, canodd y côr cymysg ddetholiad o ganeuon – 'Hafan Gobaith', 'Calon Lân', ac 'Mae Ddoe Wedi Mynd'.


Gan fod etholiadau cenedlaethol yn cael eu cynnal ar y 14eg, cafodd yr orymdaith flynyddol drwy’r Gaiman ei chynnal ar yr 21ain. Ond fethais i â mynd, achos ro’n i yn yr Andes...


Yr Andes
Daeth Catrin Petherbridge i ymweld am wythnos. Hwre! Wnaethon ni gant a mil o bethau... mynd i Borth Madryn, gweld tŷ cyntaf y Gaiman, taith o amgylch capeli’r dyffryn, ymweld â’r amgueddfa, cerdded trwy (hanner) twnnel y Gaiman, bwyta cacennau... Buodd Catrin druan hefyd yn helpu gyda phob dosbarth a gweithgaredd! A gwnaethon ni benderfyniad munud olaf i dreulio’r penwythnos yn yr Andes. Felly croesi’r paith ar y bws dros nos, a mynd i Ganolfan Gymraeg Esquel mewn pryd i wylio Cymru v Ariannin - roedd hyn cyn Cwpan y Byd. Brynais i grys rygbi newydd Cymru cyn dod yn arbennig ar gyfer yr 80 munud yma!
Roedd Iwan yn cynnal ‘Noson Cawl a Chwis’ yn y ganolfan y noson honno, felly prynu llysiau a chig cyn bwrw ati i baratoi’r cawl. Ar ôl iddo fod yn ffrwtian, aeth Iwan â ni am daith o amgylch Trevelin – bedd y Malacara (ceffyl arwrol yn hanes y Wladfa), a Cartref Taid (tŷ cyntaf Trevelin), y felin (neu’r velin), Capel Bethel, a Thŷ’r Ysgol lle’r oedd pedwar ohonom ni Gymry’n mwynhau rhannu mate! A’r noson honno cawson ni noson hyfryd o fwyta cawl a chymryd rhan mewn cwis. Roedd y cwestiynau’n anodd, ond dwi’n falch i ddweud mod i ar y tîm buddugol, ac wedi mwynhau lolipop coch fel gwobr!



















Penderfynon ni fynd i sgïo ar y dydd Sul, felly rhaid oedd trefnu lle a llogi offer y noson cynt. Does gen i ddim byd addas ar gyfer sgïo – roedd gan Iwan got a thrywsus, ac roedd gan Nia a Catrin gotiau ac felly dim ond angen trywsus. Wrth gwrs, doedd dim digon o gotiau yn y siop i fi allu llogi cot a thrywsus – gallwch chi ond dychmygu’r olwg ar fy wyneb i pan ymddangosodd dyn y siop rownd y cornel yn cario rhywbeth alla i ond ei ddisgrifio fel ‘onesie shellsuit’. Pwy a ŵyr pryd wisges i ‘onesie’ na ‘shellsuit’ ddiwethaf, heb sôn am gyfuniad o’r ddau! Ond doedd dim dewis. Felly casglodd y bws ni’n gynnar o’r llety, a bant â ni i La Hoya. Yr unig dro arall i fi sgïo oedd yn Llangrannog c.1996, os gallwch chi alw llithro ar frwshys llawr gwyn yn sgïo. A’r unig beth dwi’n cofio o hynny oedd yr hyfforddwraig yn dweud wrthon ni am wneud siâp mwnci wrth fynd lawr y llethr. Mewn gwirionedd, plygu coesau, pwyso ymlaen, a chodi’r breichiau ychydig oedd hyn – does gen i ddim syniad pam ei fod yn cael ei alw’n ‘mwnci’, oni bai mod i’n hollol anwybodus ynglŷn â gallu unigryw’r anifail i blygu ei goesau a phwyso ymlaen?! Ta waeth, gan nad oedd un ohonon ni wedi sgïo o’r blaen, drefnon ni wers dwy awr i ddechreuwyr. Roedd hyn yn dipyn o sbort, ac ar ôl treulio rhyw awr yn dysgu sut i sgïo’n weddol lwyddiannus (chafodd y mwnci ddim ei grybwyll unwaith), penderfynodd yr athro ein bod ni’n barod i fentro ar y llethr. Yn bersonol, rhan waethaf sgïo yw aros i fynd ar y lifft. Mae’n debyg fod dros ddwy fil o bobl yn La Hoya y diwrnod hwnnw, felly afraid dweud fod y ciw yn hir a phawb yn trio dod o hyd i fwlch ar gyfer ei sgi er mwyn sgwosho heibio. Ond unwaith i chi gydio’n dynn yn y lifft, y gamp nesaf oedd gadael fynd yn llwyddiannus – ges i, a sawl un arall, ambell anffawd yn hynny o beth! Ond dim ond unwaith gwympais i ar fy mhen-ôl. Wedyn slalom lawr y llethr, a’r cyfan yn dechrau eto! Wnes i wirioneddol fwynhau’r sgïo, er gwaetha’r wisg, y ciwio, a’r haul crasboeth - ar ôl cyngor i wisgo haenau, ro’n i’n rhostio dan bump haenen! A’n goron ar y profiad oedd prynu ‘cubanitos’ a’u bwyta ar y bws, a bowlen o gawl twym yn aros amdanon ni yng Nghanolfan Gymraeg yr Andes. Be well?

jueves, 1 de septiembre de 2011

Hwyl y Gwyliau!

Wow. Mae’n anodd credu mod i ym Mhatagonia ers bron i chwe mis erbyn hyn! Gan ddefnyddio’r hen ystrydeb, mae amser wedi hedfan - yn enwedig y deufis diwethaf. Dyma rywfaint o’r hyn nes i fis Gorffennaf...

Cawl a Chân

Gyda gwyliau’r gaeaf ar y gorwel fis Gorffennaf, drefnais i Noson Cawl a Chân – wedi fy ysbrydoli gan y nosweithiau llawn hwyl yn Neuadd Rhydypennau flynyddoedd yn ôl! Felly draw i’r gimnasio i logi’r ‘confiteria’. Diolch byth, ro’dd hi’n rhydd ar y noson dan sylw. ‘Ond bydd rhaid i ti dalu,’ dywedodd un o’r dynion wrtha i yn Sbaeneg. ‘Faint?’ ofynnes i, yn Sbaeneg. Trodd y dyn at ei gyd-weithiwr, a gofyn yr un cwestiwn. ‘Pa fath o noson yw hi?’ gofynnodd yntau i fi. ‘Noson Gymreig, gyda bwyd a dawnsio traddodiadol.’ ‘Wel, os felly, gei di’r ystafell am ddim.’ ‘Beth? Go iawn?!’ ‘Wrth gwrs – fy nghyfenw i yw Hughes a’i gyfenw fe yw Thomas!’ Do’n i ddim yn gallu credu nghlustiau. Er nad oedd un ohonyn nhw’n gallu siarad Cymraeg, roedd ganddyn nhw gymaint o barch tuag at eu cyndeidiau a’r ymdrech sy’n cael ei wneud er budd y gymuned Gymraeg, ro’n nhw’n fwy na pharod i gefnogi’r achos.




A beth well ar noson oer a gaeafol ond bwyta bowlenaid ar ôl bowlenaid o gawl a dawnsio twmpath? A daeth rhyw ddeg ar hugain i’r ‘confiteria’ gyda’u bowlenni, eu llwyau a’u cawsiau yn barod at y wledd! Ac roedd amrywiaeth o gawl yn ffrwtian ar y ffwrn – cawl pwmpen, cawl llysiau, cawl cennin a chawl traddodiadol. Roedd rhai, fel fi, yn ddigon mentrus i gymysgu’r pedwar! Ond cyn mentro dawnsio gyda’n boliau’n llawn, rhannwyd yn dri thîm ar gyfer cwis – roedd y rownd gyntaf, ‘Cawl’, yn canolbwyntio ar gawl (wrth gwrs), a’r ail rownd, ‘Cân’, yn ymwneud â cherddoriaeth o Gymru a’r Ariannin. Llongyfarchiadau i’r tîm buddugol, sef Judith Jones, Ariela Gibbon, Gonzalo Lizama, Nia Griffith a Mavis Griffiths – a chwarae teg iddyn nhw am rannu eu gwobr o ddanteithion gyda phawb arall! Ond roedd pawb ar eu hennill o ddysgu mai yn y 14g yr ymddangos y gair ‘cawl’ yn ysgrifenedig am y tro cyntaf, a bod Frank Sinatra (yn ôl y sôn) yn mynnu bowlen o gawl cyw iâr a reis yn ei ystafell newid cyn perfformio! A daeth ein tro ni i berfformio, wrth i Judith Jones arwain y twmpath. Sôn am sbort, a digon o fara brith i bawb! Roedd hi’n noson braf iawn, ac yn gyfle da i ffarwelio â ffrindiau cyn y gwyliau.





Diwrnod Annibyniaeth – 9 Gorffennaf

Un o ddyddiadau pwysicaf calendr yr Ariannin yw’r 9fed o Orffennaf – Diwrnod Annibyniaeth. Mewn tŷ yn Tucumán (gogledd y wlad) ar y dyddiad yma yn 1816, chwe blynedd ar ôl i’r gwrthryfel ddechrau, cyhoeddwyd fod yr Ariannin yn wlad rydd. Gofynnwyd i mi gyfieithu stori blant am yr hanes i’r Gymraeg, er mwyn ei darllen yn yr Ysgol Feithrin. Ac felly y bu - ‘Y Daith i Tucuman’. Cynhaliodd yr ysgol feithrin gyngerdd i ddathlu, ond roeddwn i’n gweithio yn Nhrelew. Cefais i wybod yn ddiweddarach mai ‘Y Daith i Tucumán’ oedd sail y cyngerdd – darllenwyd y llyfr wrth i’r plant actio’r hanes mewn gwisgoedd arbennig! Ar fore’r 9fed, cynhaliwyd acto yn gimnasio’r Gaiman. Yn ystod rhan gyntaf y seremoni codwyd y faner, canwyd yr anthem, cariodd cynrychiolwyr o’r ysgolion lleol faneri, ac anerchwyd y dorf gydag ychydig o hanes yr annibyniaeth. Yn dilyn hyn, daeth tro’r Ysgol Gerdd i wneud perfformiad ynghlwm wrth y digwyddiad - a chefais i fy ngwahodd i ymuno â nhw, yn fy siwmper ‘Ysgol Gerdd y Gaiman’ newydd! Cariai pob aelod o’r côr ieuenctid blac gydag enwau mawr yn hanes yr Ariannin i’r llwyfan yn eu tro, cyn ffurfio côr i ganu ‘Libertad’. Borges oeddwn i’n ei gario, oedd yn awdur ac yn llenor dylanwadol yn ystod yr unfed ganrif ar hugain. Ar ddiwedd yr acto, yfodd pawb y siocled poeth traddodiadol! Hwn oedd yr acto cyntaf i fi gymryd rhan ynddo, ac yn brofiad a hanner. Gobeithio rhyw ddiwrnod y galla i, a Chymry’r dyfodol, gynnal seremonïau tebyg yng Nghymru.



Gwyliau

A daeth y gwyliau! Bron i bedwar mis union ar ôl cyrraedd Patagonia, gadewais hi am bythefnos. A’r lleoliad cyntaf oedd Mendoza - 22 awr i ffwrdd! Gan fod y teithiau mor hir, mae bysiau’r Ariannin bron fel gwestai ar olwynion. Mae’r cadeiriau esmwyth yn sythu’n welyau, mae ’na ddynion yn gweini bwyd a diod arnoch chi, maen nhw’n dangos ffilmiau, ac yn cynnal gêm fach o bingo! Yn Mendoza ro’n ni’n dilyn cwrs carlam Sbaeneg am bum niwrnod. Felly dwy wers dwy awr bob bore, a gweithgareddau opsiynol bob prynhawn i ymarfer ac ymestyn ein gafael ar yr iaith – ‘intercambio’, gwylio ffilm Archentaidd, coginio empanadas, dawnsio, ac asado ar y prynhawn olaf. Ac wrth gwrs, gwaith cartref gyda’r nos...
Cawson ni hefyd gyfle i wylio gêm bêl-droed rhwng Chile a Pheriw yn y Copa America yn Stadiwm Malvinas Argentinas, lle’r oedd y dorf yn un don goch o gefnogwyr Chile. Chile 3 – 0 Periw o’dd y sgôr derfynol, a ffrwydrodd y stadiwm – yn llythrennol, gyda’r holl dân gwyllt! Dwi’n dal i ganu, hymian, neu chwibanu ‘Vamos, vamos Chilenos’ yn ddiarwybod i’n hunan bob hyn a hyn! Ond nid yn ddigon uchel i unrhyw Archentwr sy’n digwydd bod yn agos i nghlywed i... Cyn gadael Mendoza, fuon ni ar daith o amgylch y bodegas (gwinllannoedd) ar gefn beic. Do’n i ddim yn sylweddoli tan rai wythnosau cyn mynd yno fod Mendoza’n enwog am ei gwin, ac mae’r gwinllannoedd yma’n atyniad mawr! Roedd y golygfeydd yn odidog – disgleiriai’r haul yn danbaid ar ein cefnau wrth i ni feicio ar hyd y ffyrdd caregog, ac yn y pellter ro’dd copaon gwynion y mynyddoedd yn y golwg! Ges i amser gwych yn Mendoza, ac os y’ch chi’n darllen hwn, sy’n golygu eich bod chi’n deall Cymraeg, wnewch chi ddim darganfod faint o Sbaeneg ddysgais i...



Taith o Mendoza i Iguazu – 37.5 awr! Er mor foethus yw’r bysiau, does dim cawodydd arnyn nhw. Felly’r peth cyntaf wnaethon ni ar ôl cyrraedd ein hostel oedd cael cawod! Roedd ardal Iguazu yn dipyn gwyrddach na’r ardaloedd buon ni iddyn nhw cyn hynny, a chawson ni dipyn o law yn ystod ein harhosiad ’na. Atyniad mawr Iguazu yw’r rhaeadrau sydd ar y ffin rhwng yr Ariannin a Brasil, a dyna pam deithion ni ar fws am ddiwrnod a hanner! Dreulion ni ddiwrnod yn y parc sydd ynghlwm wrth y rhaeadrau ar ochr yr Ariannin, ac ar ôl ciwio am ryw awr y tu allan i’r prif fynedfa aethon ni i weld y rhaeadr cyntaf – ‘Garganta del Diablo’. Mae’n hawdd deall pam iddo gael yr enw yma, sef ‘Llwnc y Diafol’ – mae’n debyg i gafn anferthol a dwfn gyda’r dŵr yn llifo lawr yr ochrau gyda’r fath rym a sŵn , mae’n anhygoel o frawychus! Ac yna, bob hyn a hyn, mae’r dŵr yn cael ei boeri allan o grombil y rhaeadr dros bawb a phopeth, a’r sŵn fel rhywun yn carthu ei lwnc. Aruthrol.

O ran y rhaeadrau eraill, galla i ddim dweud mwy nag ‘anhygoel’. Roedd y golygfeydd yn odidog, a dyw lluniau ddim yn gwneud cyfiawnder â nhw – i’w profi’n llawn rhaid gweld y ‘panorama’ cyfan, teimlo’r dafnau o ddŵr yn goglais eich wyneb, a chlywed rhuo’r tonnau. Aethon ni gam ymhellach, a mynd ar gwch i grombil dau ohonyn nhw. Roeddwn i’n wlyb stêcs at fy nghroen, ond roedd e werth pob diferyn!


Un peth dynnodd fy sylw i: Cawson ni becyn bwyd cynhwysfawr gan yr hostel, ac roedd nifer o deuluoedd wedi dod â picnic gyda nhw. Ond cefais fy synnu gan y ffaith fod sawl teulu yn paratoi eu picnic yn y fan a’r lle! Yn hytrach na pharatoi brechdanau, roedden nhw wedi pacio torth o fara, pecyn o ham, jar o ‘mayonnaise’, caws, pot o fenyn, a chyllyll – ac ro’dd un teulu yn palu mewn i gacen siocled gyfan! Diddorol.

Mae Iguazu yn ardal y ‘Tres Fronteres’ – hynny yw, mae’r ffin rhwng yr Ariannin, Brasil, a Pharaguay yn agos iawn at ei gilydd. Mae hi’n bosib gweld y rhaeadrau o ochr Brasil hefyd, ond yn ôl nifer o bobl, dyw’r golygfeydd o’r ochr yna ddim cystal. Felly treulion ni ein hail ddiwrnod yn croesi’r ffiniau. Mae ’na dipyn o fynd a dod o un wlad i’r llall, ac mae’n eithaf hawdd gan nad oes wir angen stampio’ch pasbort er mwyn gwneud hyn – neidio ar y bws, a bant â chi. Ond roedden ni eisiau stampiau, felly neidio ar y bws, a bant â ni yn y swyddfeydd mewnfudo. Dreulion ni ychydig oriau yn Foz do Iguaçu, Brasil, yn yfed Sprite tipyn mwy lemwnaidd nag yn yr Ariannin, ac yn chwilio am gardiau post yn atgof o’r daith – gredech chi fyth pa mor anodd o’dd hi i ddod o hyd i rai! Gan ein bod ni mor agos i’r Ariannin, roedden nhw’n siarad Sbaeneg, gydag acen Portiwgaleg. Ro’n i’n siomedig iawn fod yr ychydig Bortiwgaleg ddysges i yn ystod fy obsesiwn gyda thîm Brasil adeg Cwpan y Byd Ffrainc 1998 bellach wedi mynd i ebargofiant!




Ar ôl dod o hyd i’r cardiau post, ar y bws i Cuidad del Este yn Paraguay. Wel, sôn am brysurdeb! Roedd y strydoedd yn fôr o bobl yn prynu a gwerthu nwyddau amrywiol, a do’dd y ffaith fod Paraguay yn chwarae yn y Copa America’r noson honno ddim yn lleddfu ar y cyffro. Mae’n debyg fod nifer o siopwyr yn ymweld â’r ddinas hon i brynu nwyddau trydanol, gan eu bod nhw mor rhad. O achos y prysurdeb, benderfynon ni aros yn y bws tan yr orsaf fysiau lle byddwn ni’n gallu sefyll ar dir Paraguay, prynu atgof, a dal y bws nôl. A dyna wnaethon ni, fwy neu lai. I dorri stori hir yn fyr, groeson ni bont o Baraguay i Frasil ar droed, gan deimlo fel ffoaduriaid gyda’n paciau ar ein cefn ac wedi ein hamgylchynu gan fôr o bobl! Antur a hanner, galla i ddweud wrthych chi! Ond gyrhaeddon ni’r Ariannin mewn pryd ar gyfer asado i ddathlu Diwrnod y Ffrindiau. Fwyteais i gymaint o gig, ro’dd fy nant yn brifo am rai diwrnodau...

Ar ôl rhyw 20 awr arall ar y bws, dreulion ni’r diwrnod yn Buenos Aires, cyn dal bws arall drachefn. Ac ugain awr yn ddiweddarach, gyrhaeddais i Gaiman. Am wyliau gwych! Ac mae'n wych bod nôl!